„Ponary – nóż w serce” – film dokumentalny Bronisława Bubiaka o miejscu, w którym w czasie II wojny światowej Niemcy zamordowali 80 tysięcy Żydów i 20 tysięcy Polaków, został najlepszym filmem dokumentalnym 5. Zamojskiego Festiwalu Filmowego „Spotkania z Historią”. Jury nagrodziło również twórców i producentów filmu „Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego.
Trzy dni wypełnione projekcjami filmów o tematyce historycznej, spotkaniami z twórcami oraz świadkami historii opowiedzianych na wielkim ekranie – od 16 do 19 sierpnia w Zamościu odbywał się Zamojski Festiwal Filmowy „Spotkania z Historią”. Jego widzowie zobaczyli 27 filmów, w tym 15 nominowanych do festiwalowej nagrody „Zamość Perła Renesansu”.
Festiwal otworzyły filmy pozakonkursowe. Widzowie zobaczyli m.in. „Krzyż i koronę” w reżyserii Zdzisława Cozaca, „Draża Czetnik – legenda Kresów” Jerzego Oleszkowicza, „W zgodzie z sumieniem” Aliny Czerniakowskiej czy „Historię brudu” Dagmary Spolniak. Kolejne dwa dni wyświetlano filmy, które walczyły o statuetkę „Zamość Perła Renesansu”. Odbywały się też spotkania z ich twórcami. – Na ekranie zobaczyliśmy 15 filmów, które starowały w konkursie. Po projekcji każdego z nich odbywało się spotkanie z jego reżyserem. Był więc czas nie tylko na to, by zobaczyć film, lecz także by o nim porozmawiać – mówi Małgorzata Stępniewska z Centrum Kultury Filmowej „Stylowy”, organizatora festiwalu.
Wśród konkursowych filmów znalazł się m.in. „Czołżek” Norberta Rudasia, o którym pisaliśmy na łamach polski-zbrojnej.pl. Film to historia polskich tankietek, które uczestniczyły w kampanii wrześniowej i skutecznie stawiały czoła Niemcom. „Czołżek” opowiada o tym, jak powstawały te niewielkie czołgi, a także o polskich pancerniakach, którzy walczyli w nich w wojnie obronnej. Na celuloidowej kliszy uwieczniono pasjonatów poszukujących pozostałości po tankietkach i odnawiających je, a także fabularyzowane sceny walk tankietek z niemieckimi czołgami, odtworzone na potrzeby filmu przez rekonstruktorów. Norbert Rudaś za film otrzymał Nagrodę Specjalną Ministerstwa Obrony Narodowej.
Projekcjom filmów towarzyszyły inne atrakcje. Jedną z nich była wystawa „Józef Piłsudski. Zamość, Zamojszczyzna”. – Przypomina ona niezwykłą postać marszałka Piłsudskiego oraz osoby, miejsca i wydarzenia związane z jego pobytami w Zamościu. Ekspozycja będzie dostępna do 30 września, można więc ją jeszcze zobaczyć – mówi Małgorzata Stępniewska. Do Zamościa przyjechali również rekonstruktorzy, którzy pokazali inscenizację historyczną z okresu wojny polsko-bolszewickiej, a także stroje, uzbrojenie, opancerzenie i przedmioty użytku codziennego z różnych epok historycznych, od średniowiecza do XVII wieku. 17 sierpnia odbyła się potańcówka w stylu lat 20. oraz karaoke, podczas którego można było śpiewać historyczne i filmowe piosenki.
19 sierpnia na gali festiwalu wręczono nagrody twórcom zwycięskich filmów. Jury w składzie: Stanisław Królak, kierownik Redakcji Dokumentu i Publicystyki Historycznej TVP Historia, Paweł Woldan, scenarzysta i reżyser, autor ponad 60 filmów dokumentalnych i 7 teatrów telewizji i Marek T. Pawłowski, reżyser filmowy i teatralny, pierwszą nagrodę i statuetkę „Zamość Perła Renesansu” w kategorii najlepszy film dokumentalny przyznało Bronisławowi Bubiakowi „Ponary – nóż w serce”. To film, który opowiada o niewielkiej wsi leżącej koło Wilna. W latach 1942–1944 niemieccy żołnierze zamordowali w niej 100 tysięcy osób – Żydów oraz Polaków, inteligencji wileńskiej, żołnierzy AK oraz licealistów. II nagrodę otrzymał film „Ofiary tajnego protokołu. Bitwa o Kobryń” w reżyserii Władmira Łuckija i Iryny Wasiliewy. Opowiada on historię kaprala Ewarysta Zajkowskiego, który walczył w 83 Pułku Strzelców Poleskich. III nagroda wraz ze statuetką powędrowała w ręce Bogdana Miszczaka za film „Akcja pensjonat”, opowiadający o tym, jak Armia Krajowa odbiła z hitlerowskiego więzienia w Jaśle ponad 130 osób, w tym 66 więźniów politycznych, członków ruchu oporu.
– Organizatorzy festiwalu przyznali nagrodę „Zamość Perła Renesansu” dla najlepszego filmu fabularnego o tematyce historycznej minionego sezonu dla twórców, producentów i dystrybutora filmu „Wołyń” – dodaje Małgorzata Stępniewska. Specjalną nagrodę za szczególne zasługi dla polskiej kinematografii historycznej odebrał Antoni Krauze, natomiast Nagrodę Publiczności 5. Zamojskiego Festiwalu Filmowego otrzymał film „Szrajberka z Auschwitz” w reżyserii Grzegorza Gajewskiego. Jury przyznało wyróżnienia dla filmów: „Hakerzy Solidarności” w reżyserii Grzegorza Linkowskiego, „Wszystko dla Polski – Powstanie Zamojskie 1942–1944” Magdaleny Kołodziejczyk i Rafała Kołodziejczyka, „Prace na wysokościach” Sylwii Nieckarz i Andrzeja Buchowskiego oraz dla filmu „Litewskie drogi Potopu” w reżyserii Tadeusza Bystrama.
Organizatorami 5. Zamojskiego Festiwalu Filmowego „Spotkania z Historią” są: Centrum Kultury Filmowej „Stylowy” w Zamościu, miasto Zamość, TVP Historia.
autor zdjęć: J. Cios
komentarze